ملانصرالدین (Molla Nsrddin)

Aziz Nesin. Qaysi partiya yutib chiqadi? (hikoya)– Murod og‘a har narsani biladi, – deyishdi.Qishloqqa kelganimda bir necha marotaba Murod og‘aning uyida mehmon bo‘lgandim. Murod og‘ani bu safar uyidan emas, qahvaxonadan topdim.– Murod og‘a, siz bilar ekansiz, har holda shunday deyishdi. Qani aytingchi, bo‘lib o‘tayotgan bu bahslarda qaysi partiya yutib chiqadi? – deya so‘radim.– Vallohi alam, ma’lummas hali, – dedi.– Axir qaysi partiya kuchli bo‘lsa o‘sha yutmaydimi?– Yo‘q, bir narsa deyish qiyin oldindan. Oq qo‘y oqmi, qora qo‘y qorami bahs so‘nggida ma’lum bo‘ladi. Bu qishloqdagilaing qo‘y bilan ishi yo‘q, qancha so‘rama befoyda. Nega bilasanmi? Unda, eshit.U o‘ng oyog‘ini o‘ziga tortdi, o‘ziga xos qilib chordona qurdi. Yaxshilab o‘ashib olgach sigarasini olovlatib so‘z boshladi:– Avvalo, bilib qo‘y jiyan, bizning mamlakatda partiya-martiya degan narsa yo‘q. To‘g‘ri, bor, faqat nomi bor, hech kim partiya haqida hech narsa bilmaydi. Biz u zamonlar partiyani hukumat deb bilardik. Ulkan bino – hukumat binosi, unda partiya joylashgan deyilardi. Vaqt o‘tib partiya ishi ish bo‘lmay qoldi, to‘g‘ri kelgan odam aralashadigan bo‘ldi. Tikuvchi Komil bir kun yonimga kelib “Murod og‘a, keling siz bilan shu yangi partiyaning bo‘limini ochaylik shu yerda” deb qoldi. “Qani, bu yerdan sur Komilboy, bu sen aytgan partiya deganing mayda-chuyda sotiladigan do‘kon emas, ishingni qil…” dedim. Uning izidan advokat Rizo bey keldi. U ham birga partiya ochaylik, dedi. Aytishicha, u yangi partiy ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...

" آنامین کیتابی " اثرینده آذربایجانچیلیقیازار: آیتن شامیلووا" گؤزومو عؤمرومده بیرینجی دفعه آچان کیمی دونیانی قارانلیق گؤرموشم " ، –دئین(2، 13) ج. محمدقولوزاده بوتون حیات و یارادیجیلیغینی بو قارانلیق دونیانی آیدینلیغا چیخارماغا حصر ائتمیشدیر. " آنامین کیتابی " درامی محض بو قارانلیق دونیانین – فاناتیزم، جهالت، " ضیالی‌لیق سیندرومو " ایچینده بوغولارکن میللی-معنوی کیملیگینی اونوتموش ذهین‌لرین، بوتؤولوکده، وطنین طالع کیتابی‌دیر." …اورگیم، اورگیم (الینی قویور اورگی‌نین اوستونه) اوچ یئره بؤلونه، اوچ تیکه اولا، هر تیکه‌سی ده بیر طرفه چیخیب گئده (یئنه باخیر اوتاغا)، اوندا دخی اورگیم پارچالانار، اؤل‍ه‌رم. قیزیم، بس منیم اورگیم اوچ پارچا اولسا، سن نه ائله‌رسن؟! قیزیم، آناسیز قالارسان (درین آه چکیر و هوشا گئدیر). " (1، 469)زهرابگیم آنانین قیزی گولباهارا سؤیله‌دیگی بو جومله‌لر وطنین طالعی‌نین متافوریک تصویری‌دیر. درامین مؤوضوسو ییرمینجی عصرین اول‌لرینده آذربایجان ایجتیماعی و مدنی حیاتیندا گئتدیکجه گئنیشلنمکده اولان اوچلشمه‌نی و بو اوچلشمه ایله ساده خالق آراسینداکی ضیدیتی احاطه ائدیر. روسیه‌یه مئییللی بؤیوک اوغول رستم بیگ، ایرانپرست میرزه محمدعلی، عوثمانلی عقیده‌‌سینجه شعر یازان و شعرلرینده پافوسدان باشقا هئچ بیر شئی آنلاشیلمایان صمد واحد همین اوچلشمه‌نین رمزی ایفاده‌سی‌دیر.اثرده آذربایجانچیلیق ایدئیاسینی تمثیل ائدن اوبرازلار زهرابگیم آنا، گولباهار، چوبان‌لار – قمبر، قربان، زامان و میلّیتچی میرزه زئینالدیر. زهرابگیم آنانین اوغول‌لاری‌نین هر بیری اؤز عقیده‌‌سینه او قدر باغلانمیشلار کی، هر بیری اؤز یولونون دوغرولوغونا ائله اینانیر کی، اونلاری نه آنالاری‌نین، نه ده باجی‌لاری‌نین طالعی ماراقلا ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...